สารบัญบทความที่เกี่ยวข้อง คอร์ติโคสเตียรอยด์ ( Corticosteroid ) เป็นกลุ่มสารเคมีที่มีโครงสร้างโมเลกุลที่สามารถแตกแขนงแบ่งเป็นกลุ่มย่อยได้อีกมากมาย หลายชนิดของฮอร์โมนในร่างกายเราที่ชื่อว่า สเตียรอยด์ฮอร์โมน ก็จัดอยู่ในกลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์เช่นเดียวกัน สเตียรอยด์ฮอร์โมนในร่างกายมนุษย์จะออกฤทธิ์กับกระบวนการทางเคมีในร่างกายได้หลายกระบวนการ อาทิ คอร์ติโคสเตียรอยด์ถูกค้นพบประโยชน์ในการนำมาใช้ครั้งแรก เมื่อปี ค.ศ. 1944 ( พ.ศ. 2487 ) โดยมีพัฒนาการของการใช้เป็นยารักษาโรคอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน
ก. หากแบ่งคอร์ติโคสเตียรอยด์ด้วยโครงสร้างเคมีตามการตอบสนองของร่างกายและนำมาใช้ประโยชน์ทางการแพทย์อย่างมากมาย เห็นจะได้แก่ การนำคอร์ติโคสเตียรอยด์มาใช้รักษาอาการแพ้ต่างๆของร่างกาย โดยแบ่งออกเป็นกลุ่มได้ดังนี้ ข. หากแบ่งการใช้คอร์ติโคสเตียรอยด์ตามลักษณะของการบริหารยา สามารถจำแนกได้ดังนี้ จากการศึกษาด้านเภสัชจลนศาสตร์ ( Pharmacokinetic, การศึกษาความเป็นไปของยา เมื่อยาเข้าสู่ร่างกาย ) ของยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์พบว่า หลังการดูดซึม ยานี้สามารถจับกับพลาสมาโปรตีนได้มากถึงประมาณ 95 % อวัยวะตับและไตจะมีหน้าที่กำจัดคอร์ติโคสเตียรอยด์ออกจากร่าง กายโดยใช้เวลาประมาณ 1 – 3 ชั่วโมง จึงจะสามารถกำจัดคอร์ติโคสเตียรอยด์เหล่านี้ได้ 50 % ยาในกลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดฉีดและรับประทาน จะถูกจัดอยู่ในหมวดยาควบคุมพิเศษ สำหรับยาทาที่มีส่วนผสมกับยาชนิดอื่น มักจัดในหมวดยาอันตราย ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์นี้ มีข้อห้ามใช้ ข้อควรระวัง และข้อจำกัดปลีกย่อยอีกมากมาย การ ใช้ยาในผู้ป่วยให้เกิดประโยชน์สูงสุดและมีความปลอดภัย จึงต้องอยู่ภายใต้การควบคุมดูแลของ แพทย์ผู้รักษาเท่านั้น คอร์ติโคสเตียรอยด์มีข้อบ่งใช้และสรรพคุณดังนี้ อาจแบ่งกลไกการออกฤทธิ์ตามการบริหารยาของคอร์ติโคสเตียรอยด์ได้ดังนี้ ก. ยาใช้เฉพาะที่: ออกฤทธิ์โดยยับยั้งการรวมตัวของเม็ดเลือดขาวในบริเวณที่มีการอัก เสบของเนื้อเยื่อ จึงป้องกันการทำลายเนื้อเยื่อในบริเวณที่อักเสบดังกล่าว ข. ยาสำหรับสูดพ่น: ออกฤทธิ์โดยบรรเทาและลดการอักเสบของหลอดลม ทำให้หลอด ลมเปิดกว้าง เพื่อให้อากาศเข้าออกได้สะดวก อีกทั้งลดปริมาณการสร้างเมือกหรือสารคัดหลั่งที่คอยอุดกั้นตามหลอดลมอีกด้วย ค. ยารับประทาน: หลังดูดซึมเข้าร่างกาย ตัวยาจะออกฤทธิ์ที่ตัวรับ ( Receptors ) ของเนื้อเยื่อ ป้องกันมิให้เม็ดเลือดขาวเข้าไปทำลายบริเวณเนื้อเยื่อที่มีการอักเสบ อีกทั้งยังออกฤทธิ์กดการตอบสนองของภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกาย จึงทำให้อาการโรคทุเลาลง
ง. ยาฉีด: คล้ายกับชนิดรับประทาน แต่ออกฤทธิ์ได้เร็วกว่าคือทันที ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายดังนี้ ด้วยยาในกลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์มีหลากหลายรายการ ขนาดรับประทานจึงขึ้นกับการพิจารณาของแพทย์ โดยต้องอาศัยข้อมูลประจำตัวของตัวผู้ป่วย รวมกับเลือกใช้ยาให้ตรงตามอาการโรค และมีความปลอดภัยมากที่สุด ดังนั้นการรับประทานจึงต้องเป็นไปตามดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร เช่น หากลืมรับประทานยา/ใช้ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ สามารถรับประทาน/ใช้ยาเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยา/ใช้ยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์สามารถก่อให้เกิดผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา ( ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง ) เช่น โดยหากเป็นยาใช้เฉพาะที่ เช่น ยาหยอดตา การใช้เป็นเวลานาน สามารถกระตุ้นให้เกิด และหากเป็นยาชนิดทา การใช้เป็นเวลานานสามารถเกิด มีข้อควรระวังการใช้ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ เช่น * * * * * อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ” ยา ” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด ( รวมยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ด้วย ) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด เสมอ ( อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด ) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน
ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น ควรเก็บยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ เช่น ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต เช่น
| ชื่อการค้า |
บริษัทผู้ผลิต |
| Cortef (คอร์เทฟ) |
Pfizer |
| H-Cort (เฮช-คอร์ท) |
HOE Pharmaceuticals |
| LactiCare-HC (แล็คติแคร์-เฮชซี) |
Stiefel |
| Solu-Cortef (โซลู-คอร์เทฟ) |
Pfizer |
| HC 1% (เฮชซี 1%) |
Chinta |
| Hytisone (ไฮทิโซน) |
Atlantic Lab |
| Clinipred (คลินิเพรด) |
Bangkok Lab & Cosmetic |
| Di-Adreson F (ดิ-แอดเดรซัน เอฟ) |
MSD |
| Fortisone (ฟอร์ติโซน) |
The Forty-Two |
| Inf-Oph (ไอเอ็นเอฟ-ออฟ) |
Seng Thai (prednisolone acetate) |
| Neosolone-C (นีโอโซโลน-ซี) |
Chew Brothers |
| Opredsone (โอเพรดโซน) |
Greater Pharma |
| Polypred(โพลีเพรด) |
Pharmasant Lab |
| Predcap (เพรดแคพ) |
Bangkok Lab & Cosmetic |
| Pred-Forte/Pred-Mild(เพรด-ฟอร์ท/ เพรด-มายด์) |
Allergan (prednisolone acetate) |
| Predi K.B. (เพรดิ เค.บี.) |
K.B. Pharma |
| Predisole (เพรดิโซน) |
P P Lab |
| Predman (เพรดแมน) |
T. Man Pharma |
| Prednersone (เพรดเนอร์โซน) |
General Drugs House |
| Prednisolone A.N.H. (เพรดนิโซโลน เอ.เอ็น.เฮช) |
A N H Products |
| Prednisolone Asian Pharm (เพรดนิโซโลน เอเชียน ฟาร์ม) |
Asian Pharm |
| Prednisolone Atlantic (เพรดนิโซโลน แอทแลนติก) |
Atlantic Lab |
| Prednisolone GPO (เพรดนิโซโลน จีพีโอ) |
GPO |
| Predsomed (เพรดโซเมด) |
Medicpharma |
| Prednisolone Greater Pharma (เพรดนิโซโลน เกรตเตอร์ ฟาร์มา) |
Greater Pharma |
| Presoga (พรีโซกา) |
Utopian |
| Depo-Medrol (ดีโป-เมดรอล) |
Pfizer (Methylpredni acetate) |
| Solu-Medrol (โซลู-เมดรอล) |
Pfizer (Methylpredni Na succinate) |
| Actyl Lotion (แอคทิล โลชั่น) |
Acdhon |
| Aristocort (อริสโทคอร์ท) |
Pfizer |
| Aristocort A (อริสโทคอร์ท เอ) |
Pfizer |
| Betji-Cort (เบทจิ-คอร์ท) |
2M (Med-Maker) |
| Centocort (เซนโทคอร์ท) |
Pharmasant Lab |
| Curran (เคอร์แรน) |
Community Pharm PCL |
| Dynacort (ไดนาคอร์ท) |
Utopian |
| Generlog (เจเนอร์ล็อก) |
General Drugs House |
| Kanolone/Kanolone-F (คาโนโลน/คาโนโลน-เอฟ) |
L. B. S. |
| Kanolone Dental Paste (คาโนโลน เดนทัล เพส) |
L. B. S. |
| Kanolone Lotion (คาโนโลน โลชั่น) |
L. B. S. |
| Kela (คีลา) |
T.O. Chemicals |
| Kelamild (คีลามายด์) |
T.O. Chemicals |
| Kemzid (เคมซิด) |
Unison |
| Kena-Lite (คีนา-ไลท์) |
NuPharma & HealthCare |
| Keno Oral Paste (คีโน ออรัล เพส) |
T.O. Chemicals |
| Lala Lotion (ลาลา โลชั่น) |
Osoth Interlab |
| Lenicort (เลนิคอร์ท) |
2M (Med-Maker) |
| Lonna Gel (ลอนนา เจล) |
Vesco Pharma |
| Metoral (เมโทรอล) |
Unison |
| Nasacort AQ (นาซาคอร์ท เอคิว) |
sanofi-aventis |
| Oracortia (โอราคอร์เทีย) |
Thai Nakorn Patana |
| Oralpac (ออรัลแพค) |
Inpac Pharma |
| Oral-T (ออรัล-ที) |
Silom Medical |
| Orcilone (ออซิโลน) |
Chew Brothers |
| Shincort/Shincort IM Injection(ชินคอร์ท/ชินคอร์ท ไอเอ็ม อินเจ็คชั่น) |
Yung Shin |
| Simacort Cream (ซีมาคอร์ท ครีม) |
Siam Bheasach |
| T.A. Osoth (ที.เอ. โอสถ) |
Osoth Interlab |
| Tramsilone (ไตรแอมซิโลน) |
Greater Pharma |
| V-Nolone 10 (วี-โนโลน 10) |
Vesco Pharma |
| Elomet (อีโลเมท) |
MSD |
| Nasonex (นาโซเน็ก) |
MSD |
| Novasone (โนวาโซน) |
Schering-Plough |
| Rinelon (รินีลอน) |
Schering-Plough |
| Visderm (วิสเดอร์ม) |
Wyeth |
| Aeronide 200 (แอโรไนด์ 200) |
Aerocare |
| Besonin Aqua (เบโซนิน อควา) |
Synmosa |
| Budecort CFC-Free (บัดเดคอร์ท ซีเอฟซี-ฟรี) |
Cipla |
| BudeSpray (บัดอีสเปรย์) |
Medispray |
| Budiair (บัดดิแอร์) |
Chiesi |
| Bunase Nasal Spray (บันเนส นาซอล สเปรย์) |
Okasa Pharma |
| Bunase Respule (บันเนส เรสพิล) |
Okasa Pharma |
| Giona Easyhaler (จีโอนา อีซีเฮเลอร์) |
Orion |
| Obucort (โอบูคอร์ท) |
Otsuka |
| Pulmicort (พัลมิคอร์ท) |
AstraZeneca |
| Pulmicort Turbuhaler (พัลมิคอร์ท เทอร์บูฮาเลอร์) |
AstraZeneca |
| Rhinocort Aqua (ไรโนคอร์ท อควา) |
AstraZeneca |
| Beprogel (เบโพรเจล) |
HOE Pharmaceuticals |
| Bepronate (เบโพรเนท) |
Pharmasant Lab |
| Beprosone (เบโพรโซน) |
Chew Brothers |
| Besone (เบซัน) |
Atlantic Lab |
| Beta (เบต้า) |
Chew Brothers |
| Betacort (เบต้าคอร์ท) |
Utopian |
| Bethasone (เบทาโซน) |
Greater Pharma |
| Betnovate (เบทโนเวท) |
GlaxoSmithKline |
| Clinivate Cream (คลินิเวท ครีม) |
Bangkok Lab & Cosmetic |
| Derzid (เดอร์ซิด) |
Unison |
| Diprobet (ไดโพรเบท) |
Polipharm |
| Diprosone (ไดโพรโซน) |
MSD |
| Polynovate (โพลีโนเวท) |
Pharmasant Lab |
| Sebo Scalp Tonic (เซโบ สกัล โทนิก) |
Chew Brothers |
| T.M. Bet (ที.เอ็ม. เบท) |
T. Man Pharma |
| Valerbet (วาเลอร์เบท) |
Polipharm |
| B. Dexol (บี. เดกซ์ซอล) |
Pharmasant Lab |
| Dexa (เดกซ์ซา) |
Utopian |
| Dexaltin (เดกซ์ซาลติน) |
ANB |
| Dexano (เดกซ์ซาโน) |
Milano |
| Dexa-P (เดกซ์ซา-พี) |
P P Lab |
| Dexapro (เดกซ์ซาโพร) |
Medicine Products |
| Dexasone (เดกซ์ซาโซน) |
Atlantic Lab |
| Dexion (เดกซ์เซียน) |
Umeda |
| Dexon (เดกซ์ซอน) |
General Drugs House |
| Dexthasol (เดกซ์ทาซอล) |
Olan-Kemed |
| Lodexa/Lodexa-5 (โลเดกซ์ซา/โลเดกซ์ซา-5) |
L. B. S. |
| Oradexon (โอราเดกซ์ซอน) |
MSD |
| Dermatop (เดอร์มาท็อป) |
sanofi-aventis |
| U-Closone (ยู-โคลโซน) |
HOE Pharmaceuticals |
| Betasol (เบทาซอล) |
Chew Brothers |
| Chinovate (ชิโนเวท) |
Chinta |
| Clinoderm (ไคลโนเดอร์ม) |
Bangkok Lab & Cosmetic |
| Clobasone (โคลบาโซน) |
Pharmaland |
| Clobet Cream (โคลเบท ครีม) |
Biolab |
| Dermovate (เดอร์โมเวท) |
GlaxoSmithKline |
| Omnaris (ออมนาริส) |
Takeda |
